In mei 2011 ging ik met pensioen. Een zee van vrije tijd lag voor me.

Eindelijk gelegenheid om de boeken te schrijven waarvan de inhoud zich al vele jaren in mijn hoofd schuilhield. Om eindelijk de stroom gedachten, herinneringen en verhalen te vangen in zinnen, paragrafen, bladzijden.

Daar zat ik dan aan mijn nieuw aangeschafte bureau met een schrijfblok, een vulpen en een dosis goede moed. Na een morgen stug doorschrijven had ik een aantal vellen wit papier gevuld met zwarte letters. De kop was eraf en dat gaf een goed gevoel.

Dat goede gevoel verdween echter snel toen ik ’s middags kritisch doorlas wat ik ’s morgens had geschreven. Mooie volzinnen waar ik een paar uur geleden uiterst tevreden over was kwamen me ineens gemaakt over, te mooi, onecht. Twijfel bekroop me, was dit begin wel genoeg om lezers direct mee te nemen in mijn verhaal. Want dat moest, zeiden lieden die het konden weten.

De pennenvrucht van de ochtend belandde al snel in de prullenmand met de belofte aan mezelf om de volgende dag opnieuw -én beter- te beginnen. Na een aantal weken was hoofdstuk 1 gereed en in mijn enthousiasme stuurde ik het door aan een oud-collega met de vraag wat hij ervan vond. Het antwoord was weinig diplomatiek verpakt en niet te missen: dit moet beter, je kunt ook beter.

Na dagenlang aanmodderen bleef ik met de vraag zitten: hoe kan het dat bij het vertellen van een verhaal de woorden me zo uit de mond rollen en ik een gehoor kan boeien, maar het opschrijven me ineens zoveel moeite kost. Woorden uitspreken is een vluchtige bezigheid en je ziet direct of het aanslaat met mogelijkheid tot onmiddellijke correctie. Woorden op papier zijn blijvend en als het er eenmaal staat zul je het ermee moeten doen.

Was ik te kritisch op mezelf, wilde ik het te goed doen, hield ik het tempo te veel op door voortdurend door de ogen van anderen terug te lezen? Liet ik de kritische rede mijn gevoel overheersen? Je kunt een zin immers op meerdere manieren neerschrijven en bleef ik steken in het zoeken naar de beste? Ben ik bezig het goede de vijand van het betere te laten worden?

Na ruim een jaar stug volhouden lag daar in het voorjaar van 2014 mijn manuscript. Wat nu?

Eerst laten lezen door een kritische meeleesclub, dat leek me een goed idee. Maar dat bracht me in verwarring. Wat de een prachtig vond, kon bij de ander geen genade vinden. Wat de een als te lang en overbodig zag, was voor een ander juist een mooie toevoeging. Uiteindelijk hakte ik de knoop door en lag er iets dat in mijn ogen goed genoeg was om mee naar buiten te gaan. Dit zou het moeten zijn.

Maar wat nu? Ik had absoluut geen idee wat er allemaal komt kijken voor je boek van de schrijffase gedrukt en wel in de boekhandel ligt. Ik zocht daarom een professionele organisatie die me kon ontzorgen door middel van maatwerk zonder mij het stuur uit handen te nemen. Na een zoektocht op internet kwam ik uit bij Jouwboek.nl van Uitgeverij U2pi BV in Den Haag vooral vanwege hun realistische website met heldere opties om een beginnend schrijver te ondersteunen.

Op basis van afspraken volgden de digitale drukproef, het ontwerp voor de cover, de drukproef en tenslotte het definitieve boek. En bij elke stap kreeg ik volop gelegenheid om wijzigingen aan te brengen. Het moment waarop de drukproef in mijn brievenbus plofte en ik voor het eerst aanschouwde waar al die vellen wit papier met zwarte letters uiteindelijk toe hadden geleid zal ik nooit vergeten.

Veertien jaar en zeven boeken -waaronder een Duitse vertaling- verder weet ik inmiddels als geen ander dat schrijven een ambacht is. Waarbij je moet leren hoe de boekenhazen rennen en transpiratie vaak boven inspiratie gaat. Waarbij de aanvankelijk door enthousiasme aangewakkerde, overvloedig stromende woordenbrij plaatsmaakt voor het goochelen met woorden binnen literaire regels. Ik ben veel ervaringen rijker en ik heb niet de illusie verloren dat schrijven een prachtig tijdverdrijf is. Een bezigheid die iedereen zou moeten overwegen.

Waarom?

Het kost zo goed als niets: een stuk papier en een potlood volstaan.

Je kunt het doen tot op hoge leeftijd.

Je hoeft er de deur niet voor uit, het brengt je waar je maar wilt al surfend op het net.

Maar als je wilt kom je de deur wel uit en kom je in contact met leesclubs, met podia waar je je boek mag presenteren en vertellen over het schrijverschap.

Alles wat je wilt overdragen aan kennis, ervaringen, emoties, leg je vast zodat wie na je komen een blijvende herinnering houden.

En: wie schrijft, die blijft.



Wat ik zoal heb geleerd?

Veel en zonder volledig te zijn in elk geval het volgende:

-Geduld. Toen het manuscript van mijn eerste boek Het Complex (eindelijk) klaar was, was ik zo opgelucht en trots dat ik niet kon wachten tot het boek in de winkel lag.

Ik kon nauwelijks de reacties van meelezers afwachten en zodra ik die binnen had was het voor mij klaar.

Een beginnersfout. 
Mijn advies: leg het boek drie maanden weg en lees dan nog eens wat je hebt geschreven. Je zult zien dat je vanzelf gaat schrappen, aanvullen of verbeteren.

-Schrijven is schrappen. Uiteraard is een boek meer dan een A4-tje. Maar het hoeft ook niet nodeloos dik te zijn. Let op overbodige bijvoeglijke naamwoorden, op doublures in je tekst, op overdrijvingen, op informatie die er niet toe doet. Durf te schrappen, ook al betekent het dat het stuk tekst waar je zo lang aan hebt gewerkt toch in de prullenbak verdwijnt.

-Wees kritisch op je dialogen. Een kind praat anders dan een volwassene, een melkboer anders dan een professor.

-Show, don’t tell. Voor mij het moeilijkste van het schrijverschap. Hoe makkelijk is het om te schrijven: het was koud. Maar wat is koud? Voor de een bij min tien voor de ander bij plus tien. De lezer moet al lezend zelf voelen dat het koud is. Ik heb het niet gebruikt, maar in mijn nieuwe boek had ik als optie: het was zo koud dat zelfs de ijsberen smeekten om naar binnen te mogen.

-Discipline: wen je eraan om op vaste tijdstippen te schrijven, inspiratie of niet.

-Maak gebruik van een tijdlijn. Voorkom daarmee dat je halverwege je verhaal erachter komt dat een bepaalde scène niet kan omdat de persoon dan nog niet geboren was of nog maar tien jaar toen ze in het huwelijk trad.

-Houd de regie. Niks mis met meelezers die kritisch zijn. Niks mis met luisteren naar wijze raad. Maar als het eropaan komt ben jij degene die bepaalt of iets wel of niet in je manuscript blijft staan. Jij schrijft en jij bent de baas over je eigen boek. Hak dus zelf de knoop door en volg je eigen gevoel.

Daar zit ik dan weer.

Maar nu voor mijn computer. Geen papier en pen meer maar direct intypen wat mijn gevoel me ingeeft. Niet eindeloos nadenken of dit woord wel correct is maar doortikken. Niet het hoofd laten bepalen maar het hart. Corrigeren, verbeteren, schrappen komt later wel. Ik tik als een razende, de woorden stromen en het verhaal dat ergens in mijn brein zit verborgen komt tevoorschijn. Puur en zonder barrières van hoe het taalkundig eigenlijk hoort of hoe je dit woord ook weer schrijft. Dat is voer voor later.

Ongelofelijk hoe je met zesentwintig letters boeken vol kunt schrijven. Het is pure magie, toveren met taal.

Ik weet niet waar dit achtste boek toe gaat leiden, ik heb een idee waar ik naartoe werk, maar laat mezelf verrassen. Alle lessen maken dat ik me overgeef aan het creatieve proces van verwondering. En als ik over een aantal maanden klaar ben met het voorlopige manuscript leg ik het weg en ga dan na een maand of drie rustig beginnen aan het herschrijven. Eerst dan de meelezers en dan de definitieve klap op het werk.

Ik zie wel waar het eindigt, maar geniet elke dag weer van het breien aan mijn nieuwe werk. Waarin de letters dansend op mijn scherm verschijnen tot woorden, tot zinnen, tot paragrafen, tot hoofdstukken, tot een boek.

Ik gun dit iedereen.